ƎK

Polska Deklaracja
Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych
1926

⇨ Polska 1926

8 stycznia 1918 roku, dzięki staraniom m.in. Ignacego Paderewskiego, USA nie tylko uznały polską państwowość za warunek pokojowego ładu w Europie (13. punkt ⇨ programu pokojowego Prezydenta ⇨ Woodrowa Wilsona przewidywał odrodzenie niezawisłego państwa polskiego), ale także udzieliły II RP wsparcia materialnego za pośrednictwem ⇨ Amerykańskiej Administracji Pomocy, której przewodził przyszły prezydent USA ⇨ Herbert Hoover. W 150. rocznicę ogłoszenia amerykańskiej ⇨ Deklaracji Niepodległości naród polski postanowił podziękować narodowi amerykańskiemu za tę pomoc. W lutym 1926 r. z inicjatywy ⇨ Polsko-Amerykańskiej Izby Handlowo-Przemysłowej i Towarzystwa Polsko-Amerykańskiego (⇨ statut Towarzystwa) narodził się pomysł udziału w amerykańskim święcie. Powstał komitet organizacyjny złożony z przedstawicieli najwyższych władz państwowych oraz prestiżowych stowarzyszeń i instytucji. Komitet postanowił, że należy oddać hołd Ameryce w formie deklaracji, wyrażającej szacunek, wdzięczność i przyjaźń mieszkańców Polski. Ten oryginalny dokument mieli podpisać prezydent RP, premier, członkowie rady ministrów, terenowe władze administracyjne, reprezentanci kościołów i stowarzyszeń, studenci i uczniowie. Między kwietniem a lipcem 1926 r. zebrano w całym kraju 5,5 miliona podpisów pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.

Zebranie podpisów jednej szóstej populacji było niecodziennym przedsięwzięciem. Imprezy organizowane 4 lipca w całej Polsce podczas obchodów amerykańskiego święta niepodległości ułatwiły nieco zadanie. Polacy składali podpisy na oddzielnych kartach rozpowszechnianych w instytucjach i organizacjach. Zadanie zostało wykonane w ciągu ośmiu miesięcy. Dzięki współpracy wybitnych artystów pamiątkowa księga deklaracji nabrała atrakcyjnego wyglądu i rozrosła się do wielotomowego, ozdobnie oprawionego albumu, pełnego wysmakowanej grafiki, zdjęć, pieczęci urzędowych.

Księgę Pamiątkową otrzymał prezydent ⇨ Calvin Coolidge podczas ceremonii w ⇨ Białym Domu 14 października 1926 r. Do księgi dołączono złoty medal z napisem "Polska Stanom Zjednoczonym, 1776-1926". Aktu wręczenia daru dokonali dr ⇨ Leopold Kotnowski, przewodniczący komitetu organizacyjnego i profesor ⇨ Jerzy Iwanowski. "The New York Times" odnotował wtedy, że prezydent Coolidge określił dar jako wymowny symbol dobrej woli w stosunkach między dwoma narodami. Woluminy jeszcze tego samego roku trafiły do działu manuskryptów ⇨ Biblioteki Kongresowej. Prezydent polecił udostępnić je szerokiej publiczności na specjalnej wystawie.

Zapomniana kolekcja spoczywała długo w magazynie. Po wielu latach Biblioteka Kongresowa postanowiła zorganizować ekspozycję ksiąg, uświetniając otwarcie nowej czytelni w dziale europejskim. Zwróciła uwagę bibliotekarzy nietypowym formatem. Odkrycie to zbiegło się z wizytą w bibliotece pani prezydentowej ⇨ Jolanty Kwaśniewskiej, której towarzyszyli wysocy urzędnicy ambasady polskiej. Polacy przejrzeli kilka tomów i od razu zrozumieli, że mają do czynienia z niezwykłym źródłem informacji. 2 maja 1997 r. ambasada RP przygotowała wystawę i wydała publikację poświęconą polskiej deklaracji uznania i przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych. Księga Pamiątkowa podlega obecnie żmudnemu procesowi digitalizacji. Interesują się nią historycy, badacze oświaty i społeczeństwa. Mamy do dyspozycji, jedyny w swoim rodzaju, zapis stanu oświaty w Polsce w roku 1926.

Pierwszy tom obejmuje podpisy najważniejszych osób w państwie, drugi – przedstawicieli administracji terenowej, trzeci – profesorów i studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, czwarty - Akademii Górniczej w Krakowie, piąty - Państwowego Instytutu Stomatologii w Warszawie, szósty – przedstawicieli polskich organizacji w Austrii, siódmy-trzynasty – uczniów i nauczycieli szkół średnich, czternasty-sto dziewiąty – uczniów i nauczycieli szkół podstawowych.

Poniżej prezentujemy karty dotyczące Kraśnika, a obok wpisy najważniejszych osób w państwie oraz inne ciekawe karty.

źródło: ⇨ Polska 1926: Kraśnik